Expositie
Dag der Geboorte
De nieuwe dag in acht genomen
80 jaar vrijheid
Dit project herdenkt tachtig jaar vrijheid in Nederland en wil de kwetsbaarheid van deze vrijheid benadrukken.
De Texelse fotograaf Arjan Trap heeft acht drieluiken gemaakt, elk met een tachtigjarige die in de bevrijdingsperiode geboren is. Elk drieluik toont een portret van deze personen en verbeelden hun oorlogsverhalen. Daarnaast het beeld van een pasgeborene op Texel, die symbool staan voor een open toekomst.
Alle verhalen zijn verzameld in een boek dat samen met de drieluiken een geheel vormt.
De QR- code verwijst naar de verhalen van het dorp U vind hier ook meer informatie over project, verkooppunten kunt vinden.
Oudeschild
Het dorp Oudeschild was gedurende de oorlog een belangrijk strategisch punt vanwege de haven en de veerverbinding van en naar Den Helder. De haven was de toegangspoort tot Texel. Vissersschepen werden gevorderd en slechts enkelen mochten met vergunning op de Noordzee vissen. De haven werd een belangrijk doelwit tijdens de opstand van de Georgiërs.
Na de bevrijding werd er op het Jeneverbuurtje feest gevierd en gedanst. De feestvreugde kende geen grenzen toen om de hoek van de Ruyterstraat Hessel van Dijk kwam aanlopen. Hij had de Slag van de Javazee overleefd!
En na een hele lange omzwerving had hij Oudeschild bereikt. Martha deelt zijn verhaal. Na de oorlog is het koperen beeld ‘Spelend Kind’ door de Georgische ambassade geschonken aan het eiland.
Martien heeft het gerestaureerd. Het staat inmiddels in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum. De opa van Melanie heeft gewerkt voor het oorlogsmuseum. Hij heeft onbekende soldaten geïdentificeerd. Piloten hadden zijn interesse. Via internet en andere wegen probeerde hij te achterhalen wie het was. Ze heeft als klein meisje samen met opa een krans mogen leggen. Dat is een mooie herinnering aan opa. Zo wordt de oorlog nog steeds herdacht
Beleef de volledige expositie met het magazine
Oosterend
Oosterend had een actieve verzetsgroep die onderduikers hielp, inlichtingen verzamelde en betrokken was bij sabotageacties.
Omwonende boeren en bewoners van het dorp boden onderdak aan onderduikers, verzetsstrijders en mannen die aan de Arbeitseinsatz wilden ontsnappen.
Omdat het dorp een relatief gesloten gemeenschap was, leidde de bezetting soms tot spanningen onderling.
De familie Visman woonde vlak bij de controlepost van de Duitsers. Frans vertelt over zijn vader Jacob Visman en moeder Jantje Burger. Hun boerenbedrijf bestond uit vijf koeien, een varken met biggen en kippen. Als de biggen goed op gewicht waren wilden de Duitsers ze hebben om op te eten. Helaas, de biggen werden maar niet groot. De veearts werkte mee en zo kon vader Visman de grote biggen steeds wisselen voor kleinere, jongere biggen. Slim.
Alexander en Rebecca maken zich wel zorgen over wat er tegenwoordig in het Oosten van de wereld gebeurt. Hun kindje is geboren uit liefde, maar wordt wel met zijn voeten op deze wereld gezet. Het liefst zien we hem opgroeien in een vrije wereld zonder dreiging.
Beleef de volledige expositie met het magazine
De Cocksdorp
Een finale krachtmeting tussen de opstandige Georgiërs en het Duitse leger vond plaats bij de vuurtoren. De Duitsers stuurden versterkingen naar dit deel van het eiland om de opstand neer te slaan. Na twee weken felle strijd waren de Duitsers opgerukt tot het uiterste puntje van het eiland. De opstandelingen vochten nog twee dagen een hopeloze strijd.
Op zondag 8 april vertrok een groepje Texelaars om hulp te bieden. De Engelandvaarders voeren ongeveer 240 kilometer tot de Engelse kust. Klaas van der Kooi navigeerde op de sterren. Achter hen zagen zij de gloed van de in brand gestoken boerderijen op het eiland. Tijdens hun verblijf brachten zij een bezoek aan koningin Wilhelmina. Klaas glom van trots. Een verhaal van zijn zoon Klaas.
Joyce is zwanger en blikt vooruit. Vrijheid is zo belangrijk. Het is een groots begrip. Je hebt lichamelijke vrijheid en geestlijke vrijheid. Je hoopt natuurlijk niet dat je kinderen in de situatie van 80 jaar geleden terechtkomen. Maar je hebt het niet voor het zeggen. Mijn kinderen moeten dat stukje geschiedenis ook meekrijgen. Mij is verteld dat mijn oma als klein meisje naar Texel is gekomen. Wij weten niet bij wie ze vandaan kwam en waarom ze hier naartoe is gekomen. Ze wilden er nooit over spreken. Ze heeft veel meegemaakt.
Beleef de volledige expositie met het magazine
Eierland
Op 10 april 1945 hielden de opstandelingen een stafbespreking op bunker Vlijt. Na vier dagen strijd was de kans op een overwinning verkeken. Er volgde een razzia over het eiland. Alle boerderijen en huizen in polder Eierland zijn onder vuur genomen. Alles ging in vlammen op. De Russenoorlog was in de polder een meer dan angstige tijd.
Na de oorlog spraken mensen niet graag over de oorlog. Zelfs familietragedies bleven lang onuitgesproken.
Riet verteld over haar moeder die amper twintig was bij haar geboorte. Haar vader ging jutten en stropen na zijn werk op het land. Hij werd opgepakt en naar Assen gestuurd.
Na de oorlog kwamen de ouders van Fred weer in de polder wonen. Daar stonden verlaten en leegstaande bunkers. Daar kreeg hun gezin een start. Met vier schapen en schuld.
Het gezin van Maudy woont tegenwoordig op Hoeve Padang. De boerderij is in de oorlog gebombardeerd. Haar oma heeft het meegemaakt. Zij vertelt dat een boerderij met rode stenen en rode dakpannen altijd een nieuw opgebouwde boerderij is. Maudy en haar man hopen dat de toekomst van hun kinderen op de boerderij komt te liggen.
Beleef de volledige expositie met het magazine
De Waal
Het dorp de Waal lag dicht bij het strijdtoneel. Hoewel de Waal niet het centrum van de strijd was, waren er talloze vernielingen en slachtoffers en de inwoners leefden in grote angst.
In de polder Waalenburg, op de boerderij ‘De Arend’ werd ook gevochten. De Russen zochten dekking bij de bewoners in de schuur. De Duitsers vielen het huis binnen op zoek naar opstandelingen.
De slachtoffers lagen verspreid over het erf. Een ooggetuige zag alle gruwelen en kon op slag niets meer zeggen. Overmand door angst. Jo Zoetelief vertelt erover. Piet Kooiman weet dat de Duitsers de boerderij van zijn ouders binnenvielen. Zij richtten de geweren en eisten voedsel. Zijn vader dacht het nog op een akkoordje te gooien, maar ze plunderden de hele voorraad.
Het is mooi dat het kindje van Anina tegenwoordig op Texel kan opgroeien. Ze hebben melkkoeien en akkerbouw. Dus ze kan lekker veel buiten zijn. Lisa wordt al van kleins af aan meegenomen naar de boerderij. Dus ik denk dat ze het wel heel leuk gaat vinden. Maar er is veel onrust bij de boeren. Vooral vanwege het stikstofbeleid.
Beleef de volledige expositie met het magazine
De Koog
In de duinen van de Koog waren tientallen bunkers gebouwd om de kust te beschermen tegen aanvallen vanuit zee. Texel lag op de aanvliegroute van de geallieerde bommenwerpers die Duitse steden bombardeerden. Op hun terugreis gooiden ze overgebleven bommen op het eiland.
Het hele strand gold als verboden terrein. Er lagen honderden zeemijnen verspreid langs de hele kust.
De vader van Trudy was opgepakt en naar Assen gedeporteerd. Hij heeft samen met een makker proberen te ontsnappen. Dat was een zeer gevaarlijke onderneming. De gebeurtenissen in de oorlog hebben voor veel angst gezorgd bij haar ouders.
Na de oorlog hebben ze café-restaurant gehad in De Koog, De ‘Buutenrichel’. Dat stond boven op het duin. En aan de voet lagen de overgebleven bunkers. Mijn moeder kon die goed gebruiken als washok.
Als het over de toekomst gaat is het best lastig. Vertelt Evy. “Als we er allemaal onze schouders onder zetten, dan is er nog wel hoop. Maar nu is er een nieuw mensje op de wereld en wat voor wereld zal het straks zijn? Heel belangrijk is dat je jezelf, als mens dus, als onderdeel van de natuur ziet. Je staat er niet boven, je maakt er deel van uit. Begrijpen waar voedsel vandaan komt. En dat je wat de dieren betreft niet erboven of erbuiten staat, maar dat je gelijk bent. Als je er zo over nadenkt denk ik dat je vanzelf beter voor de aarde gaat zorgen.”
Beleef de volledige expositie met het magazine
Den Hoorn
Vanuit Loodsmansduin en de Zuidbatterij kon de toegang tot Den Helder goed worden verdedigd. Dit verklaart de aanwezigheid van honderden Duitse militairen en dwangarbeiders op het eiland. Zij werden ondergebracht in bunkers en barakken.
De vrouwen uit Den Hoorn werden onder dwangbevel opgeroepen om aardappelen te schillen voor de manschappen. Door de strategische ligging en de aanwezigheid van Duitse troepen werden sommige bewoners gedwongen hun huis te verlaten.
Nettie vertelt hoe haar ouders besloten om naar Den Hoorn te vertrekken toen haar moeder hoogzwanger was. Ze verlieten hun huis in Den Burg toen de onrust van de opstand groot werd. Na de geboorte van hun kindje wilden ze terugkeren. Maar de slager had gehoord dat Den Burg zwaar gebombardeerd was. Het centrum lag in puin, en ook hun huis was niet gespaard gebleven.
Anna vindt dat de verhalen over de geschiedenis van ons land en zeker over de Tweede Wereldoorlog, aan onze kinderen doorverteld moeten worden. “Mijn ouders en schoonouders hebben de oorlog niet meegemaakt, dus ze hebben geen oma’s en opa’s die ze de verhalen kunnen vertellen. Vrijheid betekent voor mij precies wat het woord zegt: vrij in alles wat je doet of wat je graag wilt.”
Beleef de volledige expositie met het magazine
Den Burg
Den Burg, het grootste dorp op Texel, werd tijdens de Duitse bezetting het administratieve en militaire centrum van het eiland. Het hoofdkwartier van de Duitsers was gevestigd in Hotel De Lindeboom.
Het dorp vormde een van de belangrijkste strijdtonelen van de opstand. Het resulteerde in hevige en chaotische gevechten. Reijer is geboren in het noodziekenhuis in Den Burg. Volgens de overlevering vlogen de granaten hun om de oren. “Mijn vader heeft wel aan iemand vertelt dat hij over mijn wieg gebogen lag om me te beschermen tegen de beschietingen.”
Toos vertelt dat de dag na haar geboorte op Texel de vrede werd getekend: 20 mei 1945. Haar moeder noemde haar altijd ‘het vredeskind’. Hierdoor heeft ze zich altijd heel speciaal gevoeld.
Iana is geboren in Kazachstan en haar man Vadim in de USSR. Vijf jaar geleden, voordat de oorlog in Oekraïne losbarstte, moesten zij vluchten uit Rusland.
Via Bulgarije, Belarus, Oekraïne, Marokko, Turkije en een zwerftocht door Europa, belandden zij twee en een half jaar geleden op Texel. Met de vurige hoop dat dit de laatste plek is waar ze kunnen blijven. Zij voelen zich hier veilig. Voor hun betekent vrijheid: Geen oorlog.
